Waarom actie?
Ons politieke systeem is ziek. Het ondermijnt onze samenleving, beschadigt ons milieu en bedreigt onze toekomst.
Enkele voorbeelden van hoe het fout loopt:
Kortetermijndenken troef
Partijen wegen bij elke beslissing eerst af of die hen stemmen oplevert bij de volgende verkiezingen. En pas dan of ze het algemeen belang dient. Die reflex bevordert kortetermijndenken.
Een voorbeeld? Eénmalige maatregelen om de begroting op te smukken, zoals het verkopen en daarna huren van overheidsgebouwen. Dat kost ons tegen 2035 al een half miljard euro.
Niet geschikt voor complexe uitdagingen
Migratie, klimaatverandering, een pandemie: onze maatschappij botst op complexe uitdagingen die niet op te lossen zijn met slogans of de brainpower van één studiedienst. Iedereen die wil meedenken, hebben we nodig: wetenschappers, het middenveld, meerderheid én oppositie.
Het huidige politieke systeem verhindert dit. Wetenschap en middenveld worden opgevoerd als dit het partijbelang dient. Voorstellen van de oppositie worden weggestemd.
Steeds minder draagvlak
Bijna 625.000 Vlamingen – maar liefst 13% van de kiezers – daagden bij de regionale verkiezingen van 2018 niet op of stemden ongeldig of blanco. Dat is evenveel als het totale aantal kiezers van Antwerpen, Gent en Brugge samen. In Wallonië stemden 21,78% van de kiezers niet, blanco of ongeldig. En in Brussel waren dat er maar liefst 22,41%.
De reden? Steeds minder mensen kunnen zich vinden in ons politieke systeem. Zo vertrouwt slechts 22% van de Belgen de partijen volgens een onderzoek in 2018. In in mei 2019 bleek dat van de 5.600 deelnemers aan ‘Het Grote Gelijk’ er maar liefst 70% vindt dat de politiek niet werkt. Jong of oud, man of vrouw, stedeling of kleine gemeente: alle groepen zijn even sceptisch.
Logge, dure besluitvorming
Als een coalitie aan de macht komt, draait ze vaak beslissingen van voorgangers terug. Economische maatregelen ondermijnen ecologische. En zo kunnen we wel even doorgaan. Politieke besluitvorming wordt zo een processie van Echternach: één stap vooruit, twee achteruit. En dat kost handenvol tijd en geld.
Partijen die in de oppositie belanden, hebben bovendien jarenlang niets te zeggen. De meerderheid beslist, zij protesteren. Een ‘oppositiekuur’, heet dat dan.
Polarisering loont steeds meer
Samenwerken over partijgrenzen heen wordt steeds moeilijker. Partijen zijn minder bereid tot compromissen, omdat polarisering op korte termijn meer stemmen oplevert. Zelfs binnen een coalitie rijdt elke partij voor zichzelf, zoals het kibbelkabinet bewees.
Strategieën om politieke tegenstanders onderuit te halen, snoeiharde oneliners en dito Twittertirades: het politiek ‘debat’ verhardt in sneltempo.
Non-stop campagnemodus
Politiek is marketing geworden, waarbij perceptie meer telt dan resultaten. Het volstaat niet meer om goed beleid te voeren: wie niet zichtbaar is, verliest. Dus draven politici op in tv-spelletjes en overspoelen ze sociale media met krasse uitspraken.
De lijstvorming start een half jaar voor de verkiezingen en campagnes verlammen het beleid maandenlang, tot na de regeringsvorming. Ook als die 541 dagen duurt…
Het systeem houdt zichzelf in stand
Politieke partijen vormen wisselende coalities en proberen zo lang mogelijk aan de macht te blijven. Dissidente politici straffen ze af: die belanden op een zijspoor of worden vervangen door een nieuw stemmenkanon. ‘Partijdiscipline’ regeert.
Omdat ze de wetgevende én uitvoerende macht in handen hebben, beslissen partijen (lees: de partijleiding) wat er gebeurt. Protest van burgers negeren of recupereren ze.
Er zijn alternatieven. En ze werken.
Politieke partijen willen jou laten geloven dat je in een democratie leeft en dat jij dus (mee)beslist wat er in ons land gebeurt. Dat het huidige politieke systeem de enige optie is en elk alternatief sowieso leidt tot chaos of dictatuur.
Dat is bangmakerij: er zijn bewezen democratische alternatieven. In Zwitserland bijvoorbeeld, waar burgers zelf wetten kunnen voorstellen, wijzigen of afvoeren in bindende referenda. Het kan dus anders.
Dit lijstje is allesbehalve volledig, dat weten we. Je kan het zelf vast nog aanvullen.
Nog vragen? Hier geven we antwoorden. Overtuigd? Doe met ons mee.